Bệnh mạch vành đang là một trong những căn nguyên gây tử vong hàng đầu ở nhiều nước trên thế giới, kể cả Việt Nam. Bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời sẽ dẫn những biến chứng tim mạch vô cùng trầm trọng. Bởi vậy, cụ thể bệnh mạch vành nguy hiểm không ? Nguyên nhân, biểu hiện cũng như cách điều trị hiệu quả nhất là điều nhiều bệnh nhân quan tâm hàng đầu.
Bệnh mạch vành là gì ?
Bệnh mạch vành hay còn gọi là bệnh thiếu máu cơ tim chính là tình trạng lòng động mạch bị hẹp một phần hoặc tắc nghẽn làm hạn chế lượng máu đến nuôi dưỡng tim, gây ra cơn đau thắt ngực. Nguyên nhân chính gây ra tắc nghẽn mạch vành là do sự lắng đọng của chất béo (cholesterol) kết hợp với canxi và các tế bào tạo thành mảng xơ vữa mạch máu.
Trong trường hợp mảng xơ vữa mạch máu bị nứt vỡ sẽ hình thành huyết khối cấp tính, chính là nguyên nhân của hội chứng động mạch vành cấp, gồm có đau thắt ngực không ổn định và nhồi máu cơ tim.
Những biểu hiện của bệnh mạch vành
Triệu chứng bệnh mạch vành phổ biến nhất là đau thắt ngực hay đau vùng tim. Tình trạng này có thể được mô tả với các dấu hiệu sau:
- Nặng nề vùng ngực
- Cả giác nén ép tim
- Đau ran vùng ngực
- Nóng rát
- Tê vùng ngực
- Đầy bụng
- Cảm giác tim bị bóp chặt lại
- Đau ngực âm ỉ
Triệu chứng của bệnh mạch vành ở phụ nữ thường nhẹ hơn so với ở nam giới. Trong cơn đau ngực điển hình có thể kèm theo buồn nôn, đổ mồ hôi, mệt mỏi và khó thở. Các dấu hiệu khác có thể xảy ra với bệnh động mạch vành, bao gồm: Đánh trống ngực, khó thở, nhịp tim nhanh , mệt mỏi, chóng mặt, nôn và buồn nôn, đổ nhiều mồ hôi…
Nguyên nhân dẫn đến bệnh mạch vành
Trong suốt quá trình sống của chúng ta, có rất nhiều yếu tố nguy cơ đã được xác định là nguyên nhân làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, gây ra bệnh mạch vành. Các nghiên cứu hiện nay cho thấy rõ có 2 loại yếu tố nguy cơ của bệnh động mạch vành như sau:
Yếu tố nguy cơ không thay đổi được
- Tuổi (nam trên 50 và nữ trên 55 tuổi): Tuổi càng cao thì càng có nhiều nguy cơ mắc bệnh mạch vành
- Giới tính: Thông thường thì nam là đối tượng có nguy cơ cao hơn nữ trong các bệnh lý về tim mạch. Tuy nhiên, nữ giới sau mãn kinh lại có nguy cơ mắc bệnh động mạch vành cao hơn.
- Các bệnh liên quan: Bệnh mạch vành dễ xuất hiện ở những bệnh nhân mắc đồng thời các bệnh cao huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, béo phì,…
Yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được
Lối sống tĩnh tại, ít vận động: Những người thường xuyên ngồi một chỗ, không luyện tập thể dục đều đặn, ít di chuyển, sẽ có nguy cơ cao hơn đối với các bệnh tim mạch và các bệnh liên quan.
- Hút thuốc lá : Thói quen hút thuốc làm tăng nguy cơ không chỉ các bệnh tim mạch mà còn các bệnh nguy hiểm khác như ung thư phổi, ung thư vòm họng
- Nghiện rượu bia: Uống quá nhiều rượu bia cũng là nguyên nhân quan trọng gây thiếu máu cục bộ cơ tim và làm xuất hiện những cơn đau thắt ngực.
Bệnh mạch vành nguy hiểm không ?
Để tim có thể hoạt động bình thường, cơ tim cần phải được cung cấp đủ năng lượng và oxy thông qua động mạch vành. Khi mắc bệnh động mạch vành có nghĩa là một hoặc nhiều nhánh của động mạch này bị tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn dẫn tới việc giảm lượng máu nuôi dưỡng cơ tim. Thường khi động mạch vành bị hẹp trên 50% khẩu kính lòng mạch thì có thể xuất hiện cơn đau thắt ngực.
Khi bạn hoạt động thể lực, cơ thể sẽ cần nhiều oxy hơn, do đó tim phải làm việc nhiều hơn bằng cách tăng co bóp, tăng tần số tim, huyết áp tăng…đồng nghĩa với việc nhu cầu năng lượng của cơ tim tăng lên. Và khi động mạch vành bị hẹp, làm giảm cung cấp máu cho vùng cơ tim tương ứng, cơ tim bị thiếu máu gây ra cơn đau thắt ngực.
Cơn đau thắt ngực thường xảy ra khi người bệnh gắng sức và giảm khi nghỉ ngơi, nên được gọi là cơn đau thắt ngực ổn định hay mạn tính. Tình trạng này gây ảnh hưởng tới công việc và sinh hoạt của người bệnh. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh có thể chuyển sang hội chứng động mạch vành cấp.
Trong trường hợp mảng xơ vữa ở động mạch vành bị vỡ ra, cơn đau thắt ngực có thể xuất hiện cả khi bệnh nhân nghỉ ngơi, bởi vậy được gọi là cơn đau thắt ngực không ổn định. Đây chính là hội chứng động mach vành cấp. Ngoài ra nhồi máu cơ tim cũng là biểu hiện của hội chứng động mạch vành cấp, khi này một nhánh động mạch vành bị tắc hoàn toàn khiến cho vùng cơ tim tương ứng bị hoại tử nhanh chóng, rất nguy hiểm.
Hội chứng động mạch vành cấp có thể dẫn đến đột tử hoặc những biến chứng cấp tính nguy hiểm với tỷ lệ tử vong cao như :
- Sốc tim
- Suy tim trái cấp
- Loạn nhịp thất.
Các phương pháp điều trị bệnh mạch vành
Điều trị bằng thuốc
Bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc phù hợp dựa trên tiên lượng của bệnh nhân.
Các phương pháp y học hiện đại
Phẫu thuật đặt stent và các thủ thuật khác: Những thủ thuật phổ biến trong điều trị bệnh động mạch vành, có thể kể đến như nong mạch bằng bóng, phẫu thuật đặt stent, phẫu thuật bắc cầu động mạch vành. Tất cả các thủ thuật này đều có ý nghĩa rất quan trọng, giúp cải thiện và tăng cường sự cung cấp máu cho tim, tuy nhiên không chữa được hoàn toàn bệnh mạch vành.
Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng đang nghiên cứu thêm nhiều cách để điều trị bệnh mạch vành, bao gồm:
- Sử dụng chất sinh mạch: Phương pháp này áp dụng các tính chất liên quan đến tế bào gốc và các vật liệu di truyền khác. Chất sinh mạch được truyền qua đường tĩnh mạch hoặc đưa trực tiếp vào mô tim đang bị tổn thương.
- Phương pháp phản xung ngoại biên tăng cường: Nếu đã bị bệnh mạch vành trong thời gian dài và tình trạng đau thắt ngực trở nên mãn tính, nhưng các thuốc nhóm nitrat không đem lại hiệu quả hoặc bệnh nhân không đủ điều kiện để tiến hành các thủ thuật thì rất có thể bác sĩ sẽ áp dụng phương pháp này. Đây là phương pháp sử dụng vòng ở chân thổi phồng và làm xẹp, nhằm làm tăng sự cung cấp máu cho động mạch vành.
Người bệnh mạch vành cần làm gì ?
Việc thay đổi những thói quen không tốt và xây dựng lối sống phù hợp giúp phòng ngừa và làm chậm diễn tiến của bệnh mạch vành.
- Ngưng hút thuốc lá và nói không với khói thuốc
- Nói không với rượu bia
- Chế độ ăn uống hợp lý : Tránh các loại thức ăn nhanh, chế biến nhiều dầu mỡ và thực hiện chế độ ăn ít và ít đường với các loại “thực phẩm vàng” cho trái tim, bao gồm các loại ngũ cốc thô, rau quả xanh, trái cây, các loại đậu, các loại hạt,…
- Luyện tập thể dục đều đặn : Tuy nhiên đặc biệt đối với các bệnh tim mạch, bệnh nhân nên trao đổi với bác sĩ để lựa chọn hình thức tập thể lực và cường độ phù hợp với tình trạng sức khỏe của bản thân.
- Kiểm soát tốt các bệnh lý kèm theo: Bệnh nhân cần thường xuyên kiểm tra để phát hiện và điều trị kịp thời những bệnh lý liên quan đến bệnh mạch vành, như đái tháo đường, béo phì, thừa cân, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp,…
- Xây dựng lối sống tích cực, thanh thản, vui vẻ, tránh tình trạng căng thẳng quá mức, thực hiện chế độ sinh hoạt hợp lý, làm việc điều độ, quản lý thời gian hiệu quả.